بی تحرکی عامل اصلی بسیاری از بیماری ها و مشکلات جسمی و ذهنی است. شهرنشینی و دسترسی به امکانات رفاهی موجب شده تا آدم های این دوره و زمانه، هر روز بی تحرک تر و یکجا نشین تر بشوند. در مورد سالمندان مشکل چند برابر است. اغلب افراد سالمند به دلیل بازنشستگی، درگیری با بیماری ها و دردهای جسمانی، بی حوصلگی و …. بیش از گروه های سنی دیگر عدم تحرک را تجربه می کنند. عده ای انجام حرکت ورزشی را راه نجاتی از برزخ مشکلات سالمندی می دانند و برخی دیگر از خطرات ورزش در سالمندان می گویند.
آیا ورزش برای سالمندان مفید است یا مضر؟
بدون تردید ورزش منظم و مناسب فواید زیادی را برای همه افراد به همراه دارد. سالمندانی که در برنامه های ویژه ورزشی شرکت می کنند در مقایسه با هم سن و سالان خود دارای سطح سلامت بالاتری هستند. شرکت در برنامه های ورزشی گروهی موجب بالا رفتن روحیه سالمندان شده و از انزوا و گوشه نشینی سالمندان جلوگیری می کند. ورزش در سالمندان راهی برای برقراری ارتباط اجتماعی موثر است که اعتماد به نفس را افزایش می دهد.
قبل از اینکه از خطرات ورزش در سالمندان گفته شود در مورد فواید جسمانی ورزش سالمندان چند نکته را یادآوری می کنیم.
حتی یک پیاده روی ساده نیز می تواند موجب بهبود گردش خون، افزایش قدرت سیستم تنفسی و همچنین تناسب اندام ایده ال شود. ورزش از کهولت سن و ناتوانی حرکتی در سنین بالاتر جلوگیری می کند. تقویت سیستم قلب و عروق، افزایش قدرت ماهیچه ها و جلوگیری از عدم تعادل از پیامدهای مثبت ورزش کردن برای افراد سالمند است.
همه گروه های سنی باید برنامه های ورزشی منظم را به عنوان بخشی از زندگی روزانه در نظر بگیرند تا از فواید آن بهره مند شوند. حتی سالمندانی که تاکنون به صورت برنامه ریزی شده، ورزش نکرده اند نیز می توانند زیر نظر مربی حرکات ورزشی مناسب را شروع کنند. تحرکات ورزشی فواید بیشماری برای افراد با سنین بالاتر دارد با همه این مزایا گاهی خطراتی نیز برای ورزشکاران سالمند رخ می دهد که پیامدهای ناگواری به همراه دارد.
خطرات ورزش در سالمندان
بسیاری از سالمندان به دلیل اخبار ناگواری که از آسیب های ورزشی سالمندان به گوش می رسد، هرگز در یک برنامه منظم ورزشی شرکت نمی کنند. جالب اینجاست که کسی از علت ایجاد خطر در ورزش سالمندان نمی گوید و همه اخبار به مشکل اشاره می کند.
طبق تحقیقات انجام شده بیشترین آسیب به ورزشکاران سالمند در این موارد رخ داده است:
–کشش عضلات در ورزش سالمندان
افراد سالمندی که به تازگی ورزش را شروع کرده اند اغلب از دردهای عضلانی شکایت دارند. این دردها تا حدود زیادی طبیعی است و آسیب ورزشی به حساب نمی آید. حتی افراد در سنین پایین تر هم این دردها را تجربه کرده اند. به طور کلی کسانی که تاکنون در برنامه های ورزشی منظم شرکت نکرده اند، با شروع ورزش دچار درد عضلانی می شوند.
برای مثال یک ایروبیک ساده نیز در روزهای اول، موجب درد و عضلات درگیر خواهد شد. دردهای عضلانی ناشی از ورزش در حد کوفتگی هستند و ماهیچه را درگیر می کنند. برای پیشگیری از این دردها بهتر است تغذیه مناسب داشته باشید و حرکات را تحت نظر مربی انجام دهید. استحمام و دوش گرفتن بعد از ورزش نیز در کاهش دردهای عضلانی-ورزشی موثر است. حتی بدون هیچ درمانی نیز این دردها بعد از چند روز بهبود خواهند یافت.
-شکستگی استخوان
شکستگی استخوان افراد در سنین بالاتر یک مشکل جدی است. معمولا بافت استخوان در سالمندان کمتر شده و در بسیاری از موارد پوکی استخوان در سالمندان نیز وجود دارد. عده زیادی از سالمندان نمی دانند درگیر پوکی استخوان هستند. این افراد بدون توجه به این موضوع حرکات ورزشی را در خانه یا باشگاه انجام می دهند. گاهی یک لغزش ساده موجب می شود تا فرد سالمند به زمین افتاده و در پی آن، دچار آسیب استخوانی شود.
برای جلوگیری از آسیب های ورزشی سالمندان حتما از قبل با پزشک خود مشورت کنید. ورزش سالمندان باید تحت نظر پزشک و به توصیه متخصص انجام شود.
-خطرات ورزش در سالمندان و مشکلات قلب و عروق
ورزش منظم موجب بهبود سیستم قلب و عروق شده و فشار خون و گرفتگی عروق را کاهش می دهد. اما مشکل اینجاست که برخی از سالمندان بدون توجه به شرایط جسمانی خود در یک برنامه ورشی عمومی شرکت می کنند. برخی از حرکات ورزشی به قصد افزایش ضربان قلب طراحی شده اند، افراد با توجه به سطح سلامت خود در این برنامه ها شرکت می کنند.
برای مثال شاید یک فرد سالمند بتواند ۱۰ یا ۵۰ یا … بار طناب بزند یا دور باشگاه را با سرعت بدود ولی قطعا این موضوع عمومیت ندارد. معمولا سرعت و شدت حرکات ورزشی در سالمندان کمتر از دیگر گروه های سنی است. خود را با دیگران مقایسه نکنید و با توجه به ویژگی های فردی خود از ورزش لذت ببرید.
-خطرات ورزش در سالمندان، آرنولد
بدترین آسیب های ورزشی سالمندان مربوط به زمانی است که فرد خود را یک ابر قهرمان می داند. در مدت زمان کمی از شروع ورزش، احساس نشاط و قدرت بیشتر شده و فرد تصور می کند قادر به هر کاری است. بیشتر افرادی که دچار آسیب می شوند به بدن خود فشار زیادی وارد کرده اند و بدون توجه به شرایط جسمانی قدرت و شدت حرکات را افزایش داده اند.
برای مثال ورزش با وزنه برای تقویت عضلات سالمندان و جلوگیری از عدم تعادل توصیه می شود. معمولا دمبل های کوچک یک یا دو کیلویی برای ورزش سالمندان کفایت می کند. شاید در باشگاه دیده باشید که برخی از افراد بالای ۵۰ سال یا ۶۰ سال و حتی بالاتر می توانند وزنه های سنگین تری را بالای سر ببرند و هنگام ورزش وزنه های ۴ یا ۵ کیلویی در دست دارند. این افراد از سنین جوانی با ورزش به تقویت عضلات پرداخته اند و قدرت بالاتری از دیگر سالمندان دارند.
توان بدنی هر فرد محدود است و نباید خود را با دیگر همتایان یا همسالان مقایسه کند. خطرات ورزش در سالمندان تنها به دلیل بی توجهی و مقایسه با دیگران یا عدم اطلاع از شرایط بدنی فرد، رخ می دهد. برنامه های ورزشی منظم و مناسب هیچ آسیبی به همراه ندارد و موجب افزایش روحیه نشاط و ارتقا سطح سلامت سالمندان نیز می شود.
