سالمندان با افزایش سن، مشکلات جسمی و ذهنی بسیاری را تجربه می کنند. ضعف در اندام ها و کاهش قوای جسمی همراه با سالمندی، بیشتر می شود. کاهش حافظه و آلزایمر از رایج ترین مشکلات ذهنی در دوران کهنسالی است. تنها راه پیشگیری از زوال عقل و داشتن حافظه قوی در دوران سالمندی، ورزش کردن است. تقویت حافظه سالمند با ورزش یک راه تضمین شده و ساده برای برخورداری از سلامت جسم و ذهن است.
بدون تردید انجام تمرینات ورزشی مناسب برای همه گروه های سنی الزامی است. با ورزش کردن خون رسانی به اندام ها بیشتر می شود و اعضای بدن اکسیژن بیشتری دریافت می کنند. همین موضوع ساده، رمز سلامت و جلوگیری از زوال عقل در سالمندان است. تاثیر فعالیت بدنی بر حافظه سالمندان بیشتر از هر قرص، شربت یا داروی دیگری است. هیچ راه جادویی برای تقویت حافظه وجود ندارد تنها راه حل موثر، انجام فعالیت های ورزشی مداوم است.
تقویت حافظه سالمند با ورزش
فرد سالخورده دچار تغییراتی در مغز می شود. به مرور برخی از توانایی های شناختی و حافظه کوتاه مدت کاهش می یابد. حتی گاهی حافظه بلند مدت و توانایی های کلامی و دیداری نیز تحت تاثیر افزایش سن قرار می گیرد. تنها را جلوگیری از این مشکلات، حفظ سلامت مغز است. جالب توجه اینکه مغز نیز یک عضله است و درست مثل بقیه ماهیچه های بدن با انجام تمرینات ورزشی، فرم و شکل صحیح خود را حفظ می کند. بهبود حافظه سالمندان با ورزش تنها یکی از مزایای تقویت مغز است. افزایش تمرکز، توانایی تجزیه تحلیل، حفظ تعادل بدنی و سلامت عمومی بدن با ورزش منظم حاصل می شود.
به طور کلی ورزش مناسب موجب حفظ سلامت جسم و اندام های بدن می شود. اگرچه بهبود حافظه سالمندان با ورزش به وضوح دیده می شود ولی انجام تمرینات منظم ورزشی تاثیر شگفت انگیزی بر سلامت قلب و عروق نیز دارد. ارتقای سلامت عمومی به همراه افزایش قوای حافظه دو عامل مهم در استقلال سالمندان است.
تقویت حافظه سالمند با ورزش موجب برانگیختگی و بهبود عملکرد سلول های مغزی شده و از زوال عقل پیشگیری می کند. حتی افرادی که تا به این سن هرگز ورزش نکرده اند نیز می توانند از مزایای تاثیر فعالیت بدنی بر حافظه بهره مند شوند.
یادگیری مهارت های جدید نظیر نواختن موسیقی، آموزش زبان، نقاشی و … با درگیر کردن سلول های مغزی به بهبود حافظه کمک می کند. شرکت در فعالیت های اجتماعی، گفتگو با گروه همسالان، بازی با نوه ها همگی روی سلامت جسم و روان سالمندان تاثیرگذار است.
به طور کلی دو نوع ورزش برای سالمندان توصیه می شود:
الف- ورزش های هوازی
ب- ورزش های غیر هوازی
کاردیو یا ورزش هوایی شامل فعالیت هایی است که موجب افزایش ضربان قلب شده و عضلات بزرگ بدن و ریه ها را درگیر می کند. این نوع ورزش به نسبت طولانی تری عضلات را درگیر می کند. در صورتی که ورزش های غیر هوازی موجب فشار شدید و ناگهانی به عضلات می شود و معمولا در زمان کوتاهتری قابل انجام است. ادغام ترکیب این حرکات می تواند در تقویت حافظه سالمند با ورزش موثر باشد. در ادامه به نمونه هایی از ورزش های مناسب در سنین سالمندی پرداخته شده که به وضوح در ارتقا عملکرد ذهنی و تقویت حافظه موثر است.
تقویت حافظه در سالمندان با دویدن
افراد بزرگسالی که دچار ضعف عضلانی و مشکلات جسمی نیستند حتما پیاده روی و دویدن را در برنامه روزانه قرار دهند. دویدن در فضای باز پارک و بوستان بسیار بهتر از دویدن روی تردمیل است. شدت دویدن به سطح سلامت و قوای بدنی فرد سالمند بستگی دارد. دویدن با گروه دوستان هم سن و سال توصیه می شود. در جمع دوستان شور و نشاط بیشتر شده و انگیزه بالاتری برای انجام ورزش منظم خواهید داشت.
مدت زمان مشخصی برای ورزش سالمندان وجود ندارد. سطح سلامت فرد و قوای جسمانی عامل تعیین کننده ای است. حتی مقدار بسیار کمتری از ورزش روزانه نیز به مرور در بهبود عملکرد حافظه تاثیرگذار است. حداقل سه بار در هفته و هر بار به مدت نیم ساعت برای سلامت قلب و عروق توصیه شده است. ۳۰ دقیقه ورزش منظم اثرات شگفت انگیزی بر ماهیچه مغز دارد. برای سالمندانی که به تازگی به چمع ورزشکاران پیوسته اند انجام ۳۰ دقیقه ورزش مداوم مشکل است. برای این افراد روزانه سه مرتبه و هر بار ۱۰ دقیقه انجام حرکات ورزشی مناسب است. برای مثال ۱۰ دقیقه بدوید و ۵ دقیقه با سرعت کمتر راه بروید. همین کار را تا رسیدن به حد نصاب تکرار کنید.
تقویت حافظه سالمند با ورزش حرکات کششی (Stretching)
ایروبیک یکی از موثرترین ورزش ها برای تقویت حافظه در سالمندان است. با ایروبیک هماهنگی بین حرکات دست و پا بیشتر شده و بدن در وضعیت متعادل قرار می گیرد. سالمندانی که در کلاس های گروهی ایروبیک شرکت می کنند دارای روحیه و توان ذهنی بالاتری هستند.
حتی وقتی یک جا نشسته اید هم می توانید حرکات کششی را برای تقویت عضلات و افزایش قوای ذهنی انجام دهید. ضعف حافظه یکی از پیامدهای از بین رفتن سلول های مغزی است که با ورزش منظم، بهبود خواهد یافت. برای مثال دست ها را به بالای سر برده و تا ۱۰ بشمارید. همین حرکت را برای طرفین و جلو نیز انجام دهید. حرکت پروانه ای بدون جهش و به صورت ایستاده و ثابت هم بسیار موثر است.
پاها را به چپ و راست حرکت دهید. از یک صندلی کمک بگیرید و زانو را خم کنید. در صورتی که زانو درد دارید روی صندلی بنشینید و پاها را از زمین بلند کنید.
پیشنهاد: یک توپ کوچک و سبک را به هوا پرتاب کرده و با دست بگیرید. همین حرکت ساده در هماهنگی انگشتان، چشم، عضلات بدن و مغز موثر است. اغلب سالمندان به تدریج حافظه خود را از دست می دهند و قادر به حفظ تعادل نیستند. با افزایش هماهنگی بین عضلات و ذهن، مانع عوارض پیری و کهولت سن شوید.
تقویت حافظه سالمند با ورزش یک شبه اتفاق نمی افتد طبق تجارب قبلی حداقل زمان برای بهبود عملکرد مغز پس از شروع ورزش، تقریبا شش ماه است. البته از ماه سوم به تدریج تاثیرات ورزش منظم در سلامت بدن دیده می شود. شور و نشاط و سرزندگی از هفته های اول پس از شروع ورزش، به وضوح دیده خواهد شد.
