با سید محمد فاطمی قمی یکی از چهره های شاخص قضایی کشور و نویسنده قانون مدنی آشنا شویم.
اگر بخواهیم یکی از چهره های شاخص قضایی کشور و بنام تاریخ معاصر ایران ، از قضات والا مقام و عالم کشور را نام ببریم ایشان سید محمد فاطمی قمی نام دارند که نقش قابل توجهی در پیشرفت دانش حقوق ایران داشته و یکی از اعضاء کمیسیون و نویسنده قانون مدنی کشور و همچنین قوانین دیگر در ایران می باشند.
سید محمد در سال ۱۲۵۲ هجری شمسی در شهر قم بدنیا آمد نام پدر ایشان حاج میرزا حسین بوده و سید محمد تحصیلات خود را نزد پدر شروع کرد و در بسیاری از علوم از قبیل ادبیات فارسی، عربی، فقه و اصول ، منطق ، حکمت و ریاضیات متبحر گردید. ایشان به درجه اجتهادی نیز نائل آمدند.
فعالیتهای انجام گرفته توسط سید محمد فاطمی
سید محمد فاطمی قمی زمانی که ۳۶ ساله بودند و مشغول به تدریس علوم ، به حکم وزیر عدلیه وقت اقای حسن پیرنیا برای خدمات قضایی دعوت می شود. در همان سال بعنوان رئیس شعبه دوم دادگاه ابتدایی ( بدایت ) منتصب می گردد. از اینجاست که فعالیت های عملی ایشان در باب قضاوت و مسائل حقوقی زمان خود شروع می گردد.
در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی به دعوت وزارت عدلیه وقت به همراه افراد و شخصیت های مطرح دینی و قضایی آن زمان مانند حاج سید نصراله تقوی، سید محسن صدر، منصورالسلطنه و عده ای از اعضاء کمیسیون و زیر نظر علی اکبر داور به تنظیم و تهیه قانون مدنی کشور می پردازد.
شیوه نگارش ایشان بسیار خاص و بنام بوده ، قانون مدنی خود دلیل بارزی بر اثبات این ادعا می باشد ، همچنین با شیخ محمدعلی کاتوزیان در تدوین کتاب فرهنگ کاتوزیان که عربی به فارسی می باشد همکاری قابل توجهی نموده است.
سید محمد در کنار مشاغل قضایی به تدریس مدرسه عالی علوم سیاسی و مدرسه عالی حقوق می پرداخت و همچنین حقوق ثبت اسناد و املاک و فقه و اصول نیز آموزش می داد و در قبال تدریس ها هیچ حق الزحمه ای دریافت نمی نمود.
دکتر فاطمی شخصی سرشناس و معتمد در زمان پهلوی
سمت های قضایی که سید محمد فاطمی در طول عمر خود منتصب گردیده :
سید محمد بجز تدریس، سمت هایی در عدلیه یا همان دادگستری و قوه قضاییه وقت دارا بوده که مناصب و خدمات قضایی ایشان بشرح زیر می باشد:
- معاون محکمه استیناف ( تجدیدنظر)
- رئیس شعبه استیناف (تجدیدنظر)
- مشاور محکمه تمیز (دیوانعالی کشور)
- مستشار محکمه تمیز (دیوانعالی کشور)
- رئیس شعبات اول، دوم و چهارم دیوانعالی کشور
- عضویت در شوراء عالی ثبت
- عضویت در کمیسیون ترفیع قضایی
- بنیانگذار اولین بیمارستان در شهر قم
فعالیتهای سید محمد فاطمی در زمان سالمندی
سید محمد فاطمی قمی ۷۳ سال عمر نمودند و بر اثر بیماری بدرود حیات نمودند و در قبرستان شیخان قم به خاک سپرده شدند. ایشان ۳۶ سال فعالیت و خدمات قضایی علمی داشتند . یکی از اقدامات بسیار موثر ایشان در تاریخ ایران اینست که تجربیات خود را در کتابی بعنوان خاطرات جمع آوری نمودند و یکی از جملات و نصیحت های بسیار معروف ایشان خطاب به قضات است که در آن کتاب آمده، آن عبارت اینست که ” اگر برای صدمین بار به ماده ای قانونی استناد نمودید ، برای صدمین بار بازهم آن را بخوانید. به اطمینان می گویم که تفسیر دیگری شکل خواهد گرفت ”
در طول انجام خدمات قضایی خود یکی از قضات محترم و سرشناس کشور بودند و جالب آنکه در ۲۰ سال فعالیت اخیر خود یک روز هم مرخصی نگرفتند و همیشه مردی کم سخن اما اهل عمل بودند. ایشان فرزندی نداشتند و در زمان سالمندی و قبل از مرگ تمام درآمد و دارایی خود را وقف خدمات عمومی نمودند و بنیانگذار اولین بیمارستان در شهر قم می باشند. روحشان شاد و قرین رحمت الهی باد.
